Enwi a chychwyn

1.–(1) Enw'r Rheoliadau hyn yw Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau a Gyfarwyddir) (Cymru) 2009.

(2) Daw'r Rheoliadau hyn i rym ar 1 Hydref 2009.

Dehongli

2.–(1) Yn y Rheoliadau hyn –

• ystyr "Bwrdd Iechyd Lleol" ("Local Health Board") yw Bwrdd Iechyd Lleol a sefydlwyd yn unol ag adran 11(2) o'r Ddeddf(2);

• ystyr "Byrddau Iechyd Lleol blaenorol" ("former Local Health Boards") yw'r ddau Fwrdd Iechyd Lleol ar hugain a sefydlwyd ar 10 Chwefror 2003 gan Orchymyn Byrddau Iechyd Lleol (Sefydlu) (Cymru) 2003(3);

• ystyr "Deddf 1989" ("the 1989 Act") yw Deddf Plant 1989(4);

• ystyr "y dyddiad perthnasol" ("the relevant date") yw 1 Hydref 2009;

• ystyr "y Ddeddf" ("the Act") yw Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006;

• ystyr "gofal parhaus" ("continuing care") yw gofal a ddarperir dros gyfnod estynedig o amser i berson er mwyn bodloni anghenion iechyd corfforol neu feddyliol sydd wedi digwydd o ganlyniad i salwch;

• mae'r ymadrodd "Gorchymyn BILl" i'w ddehongli'n unol â'r ymadrodd "LHB Order" yn adran 11(2) o'r Ddeddf;

• mae i'r ymadrodd "gwasanaethau deintyddol sylfaenol" yr ystyr sydd i'r ymadrodd "primary dental services" yn adran 56 o'r Ddeddf;

• mae i'r ymadrodd "gwasanaethau fferyllol" yr ystyr sydd i'r ymadrodd "pharmaceutical services" yn adran 80(8) o'r Ddeddf;

• mae i'r ymadrodd "gwasanaethau meddygol sylfaenol" yr ystyr sydd i'r ymadrodd "primary medical services" yn adran 41 o'r Ddeddf; ac

• mae i'r ymadrodd "gwasanaethau offthalmig cyffredinol" yr ystyr sydd i'r ymadrodd "general ophthalmic services" yn adran 71(10) o'r Ddeddf.

(2) At ddibenion y Rheoliadau hyn, ac yn ddarostyngedig i reoliad 3, y personau sy'n preswylio fel arfer yn yr ardal y mae'r Bwrdd Iechyd Lleol wedi ei sefydlu ar ei chyfer yw'r personau y mae Bwrdd Iechyd Lleol yn gyfrifol amdanynt mewn unrhyw flwyddyn.

(3) Yn ddarostyngedig i unrhyw gyfarwyddyd y gall Gweinidogion Cymru ei roi o ran unrhyw achos penodol neu ddosbarthau o achos, os oes amheuaeth o ran ble y mae person yn preswylio fel arfer at ddibenion paragraff (2) –

(a) mae'r person i'w drin fel pe bai'n preswylio fel arfer yn y cyfeiriad a roddwyd ganddo, yn gyfeiriad y mae'r person fel arfer yn preswylio ynddo, i'r person neu'r corff sy'n darparu gwasanaethau ar ei gyfer;

(b) os nad yw'r person yn rhoi unrhyw gyfeiriad o'r fath, mae ef i'w drin fel pe bai'n preswylio fel arfer yn y cyfeiriad y mae'n ei roi, yn gyfeiriad mwyaf diweddar y person, i'r person neu'r corff sy'n darparu gwasanaethau ar ei gyfer;

(c) os na ellir cadarnhau cyfeiriad arferol y person o dan is-baragraffau (a) a (b) uchod, mae ef i gael ei drin fel pe bai'n preswylio fel arfer yn yr ardal y mae'r person yn bresennol ynddi.

Eithriad i reoliad 2(2)

3.–(1) Mae Bwrdd Iechyd Lleol gwreiddiol yn parhau i fod yn gyfrifol am y personau a bennir ym mharagraff (3) sydd wedi bod yn preswylio fel arfer yn yr ardal y sefydlwyd ef ar ei chyfer, yn yr amgylchiadau a nodir ym mharagraff (2).

(2) Dyma'r amgylchiadau–

(a) ar neu ar ôl 1 Gorffennaf 2007

(i) bod y Bwrdd Iechyd Lleol gwreiddiol wedi gwneud trefniant wrth arfer ei swyddogaethau, neu

(ii) bod awdurdod lleol wedi gwneud trefniant

y darperir gwasanaethau, yn rhinwedd y trefniant hwnnw, ar gyfer person y mae paragraff (3) yn gymwys iddo, sy'n golygu neu'n cynnwys darparu llety sydd wedi ei leoli yn ardal Bwrdd Iechyd Lleol arall neu Ymddiriedolaeth Gofal Sylfaenol; a

(b) bod y person drwy hynny'n byw yn y llety.

(3) Mae'r paragraff hwn yn gymwys

(a) i berson sydd o dan 18 oed ac

(i) sy'n derbyn gofal gan awdurdod lleol o fewn ystyr adran 22(1) o Ddeddf 1989,

(ii) sy'n blentyn perthnasol o fewn ystyr adran 23A o Ddeddf 1989,

(iii) sy'n gymwys i gael cyngor a chymorth o dan adran 24(1A) neu adran 24(1B) o Ddeddf 1989,

(iv) sydd wedi ei leoli mewn ysgol yn unol â datganiad o anghenion addysgol arbennig a wnaed o dan adran 324 o Ddeddf Addysg 1996(5) ac sy'n enwi'r ysgol, neu

(v) y mae arno angen llety er mwyn bodloni anghenion gofal parhaus; a

(b) i berson o dan 21 oed a oedd, yn union cyn ei ben-blwydd yn ddeunaw oed, yn berson a oedd yn dod o fewn un o is-gategorïau is-baragraff (a).

(4) Nid yw cyfrifoldeb Bwrdd Iechyd Lleol gwreiddiol o dan y rheoliad hwn yn ymestyn i'w swyddogaethau mewn perthynas â gwasanaethau meddygol sylfaenol, gwasanaethau deintyddol sylfaenol, gwasanaethau fferyllol a gwasanaethau offthalmig cyffredinol.

(5) Yn y rheoliad hwn ystyr "Bwrdd Iechyd Lleol gwreiddiol" ("Local Health Board of origin") yw'r Bwrdd Iechyd Lleol a wnaeth y trefniant o dan is-baragraff (2)(a)(i) neu'r Bwrdd Iechyd Lleol sy'n cyfateb i ardal ddaearyddol yr awdurdod lleol a wnaeth y trefniant o dan is-baragraff (2)(a)(ii).

Swyddogaethau i'w harfer gan Fyrddau Iechyd Lleol

4.–(1) Yn ddarostyngedig i reoliad 5, ac yn ddarostyngedig i unrhyw waharddiadau neu gyfyngiadau mewn Gorchymyn BILl, y swyddogaethau i'w harfer gan Fwrdd Iechyd Lleol o'r dyddiad perthnasol yw:

(a) swyddogaethau Awdurdodau Iechyd blaenorol yng Nghymru a drosglwyddwyd i Gynulliad Cenedlaethol Cymru gan Orchymyn Awdurdodau Iechyd (Trosglwyddo Swyddogaethau, Staff, Eiddo, Hawliau a Rhwymedigaethau a Diddymu) (Cymru) 2003(6) ac y cyfarwyddwyd Byrddau Iechyd Lleol blaenorol gan Reoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003(7) i'w harfer ar 1 Ebrill 2003; a

(b) swyddogaethau Gweinidogion Cymru, i'r graddau nad ydynt yn swyddogaethau o dan is-baragraff (a), fel a bennir yn yr Atodlen.

(2) Mae'r swyddogaethau y cyfeirir atynt ym mharagraff (1)(a) yn benodol yn cynnwys y cyfryw swyddogaethau ag a bennir yn yr Atodlen ond nid ydynt wedi eu cyfyngu iddynt.

Cyfyngu ar arfer swyddogaethau gan Fyrddau Iechyd Lleol

5. Nid oes dim yn y Rheoliadau hyn i'w gymryd fel pe bai'n rhoi cyfarwyddiadau ynghylch arfer unrhyw swyddogaethau a roddwyd i Weinidogion Cymru neu a freiniwyd ynddynt mewn cysylltiad ag –

(a) gwneud unrhyw Orchymyn neu Reoliadau; neu

(b) rhoi unrhyw gyfarwyddiadau.

Dirymiadau

6. Dirymir y Rheoliadau a ganlyn –

• Rheoliadau'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Swyddogaethau Awdurdodau Iechyd a Threfniadau Gweinyddol) 1996 (O.S. 1996/708);

• Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 (O.S. 2003/150 (Cy.20));

• Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Diwygio) 2003 (O.S. 2003/816 (Cy.101));

• Rheoliadau Bwrdd Iechyd Lleol Powys (Swyddogaethau Ychwanegol) 2003 (O.S. 2003/815 (Cy.100)); a

• Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) (Diwygio) 2007 (O.S. 2007/315 (Cy.29)).

Diwygiadau canlyniadol

7. Gwneir y diwygiadau canlyniadol a ganlyn–

(a) ym mharagraff 16 o Ran 2 o Atodlen 2 i Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Darpariaethau Canlyniadol) 2006(8)–

(i) yn lle "Local Health Boards (Functions) (Wales) Regulations 2003" rhodder "Local Health Boards (Directed Functions) (Wales) Regulations 2009",

(ii) yn is-baragraff (c) yn lle "3(1)" rhodder "4",

(iii) dileer is-baragraff (d); a

(b) yn y Cyfarwyddiadau i Fwrdd Iechyd Lleol Caerdydd, Bwrdd Iechyd Lleol Abertawe a Bwrdd Iechyd Lleol Sir Fynwy (2006) a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 2006, yng nghyfarwyddyd 2(1) yn lle "Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003" rhodder "Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau a Gyfarwyddir) (Cymru) 2009".

Rheoliad 4

YR ATODLEN Deddfiadau sy'n rhoi Swyddogaethau sy'n Arferadwy gan Fyrddau Iechyd Lleol

Nodyn Esboniadol

(Nid yw'r nodyn hwn yn rhan o'r Rheoliadau)

Mae'r Rheoliadau hyn yn pennu'r swyddogaethau a gyfarwyddir sy'n perthyn i Fyrddau Iechyd Lleol a sefydlwyd ar gyfer pob ardal yng Nghymru yn unol ag adran 11 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 (p.42) (gweler O.S. 2003/148 (Cy.18) ac O.S. 2009/778 (Cy.66)) (rheoliad 4 a'r Atodlen). Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Abertawe Bro Morgannwg, Bwrdd Iechyd Lleol Aneurin Bevan, Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr, Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Caerdydd a'r Fro, Bwrdd Iechyd Lleol Cwm Taf, Bwrdd Iechyd Lleol Hywel Dda a Bwrdd Addysgu Iechyd Lleol Powys yw'r Byrddau Iechyd Lleol.

Mae Byrddau Iechyd Lleol yn gyfrifol am bersonau sy'n preswylio fel arfer yn eu hardal (rheoliad 2(2)). Mae Bwrdd Iechyd Lleol yn cadw'i gyfrifoldeb dros gategorïau penodol o blant sy'n dod o'i ardal ond a osodir wedyn y tu allan i'r ardal ac y byddai Bwrdd Iechyd Lleol arall yn dod yn gyfrifol amdanynt fel arall yn rhinwedd y ffaith bod y plant yn preswylio fel arfer yn ei ardal. Plant sy'n derbyn gofal gan awdurdodau lleol, plant sy'n gadael gofal awdurdodau lleol, plant sy'n preswylio mewn ysgol a enwir yn eu datganiad o anghenion addysgol arbennig a phlant a chanddynt anghenion iechyd sy'n parhau ac sydd, am unrhyw un neu rai o'r rhesymau hynny, yn cael eu gosod y tu allan i'w hardal yw'r plant o dan sylw (rheoliad 3).

O 1 Hydref 2009 mae saith Bwrdd Iechyd Lleol yn gyfrifol am ddarparu gwasanaethau iechyd yng Nghymru ac maent yn arfer y swyddogaethau a oedd yn cael eu harfer yn flaenorol gan ddau ar hugain o Fyrddau Iechyd Lleol ar 30 Medi 2009 ynghyd â swyddogaethau eraill sy'n perthyn i Weinidogion Cymru gan gynnwys swyddogaethau penodol a oedd yn cael eu harfer gan Ymddiriedolaethau Gwasanaeth Iechyd Gwladol. Ar 1 Hydref 2009 diddymir saith Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Iechyd Gwladol a oedd yn cyflenwi gwasanaethau ysbyty. Mae Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Iechyd Gwladol Gwasanaethau Ambiwlans Cymru ac Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Iechyd Gwladol Felindre yn parhau mewn bodolaeth.

Diddymwyd Awdurdodau Iechyd yng Nghymru yn effeithiol o 1 Ebrill 2003. O dan adran 27 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 1998 (p.38) gwnaed gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru Orchymyn Awdurdodau Iechyd (Trosglwyddo Swyddogaethau, Staff, Eiddo, Hawliau a Rhwymedigaethau a Diddymu) (Cymru) 2003 (O.S. 2003/813 (Cy.98)) a oedd yn darparu bod holl swyddogaethau Awdurdodau Iechyd yng Nghymru, o 1 Ebrill 2003, wedi eu trosglwyddo i Gynulliad Cenedlaethol Cymru a bod pob Awdurdod Iechyd o'r fath wedi ei ddiddymu.

Daeth Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 (O.S. 2003/150 (Cy.20)) i rym ar 1 Ebrill 2003. Gwnaed swyddogaethau Awdurdodau Iechyd yng Nghymru a oedd wedi eu trosglwyddo i Gynulliad Cenedlaethol Cymru yn arferadwy (gyda rhai eithriadau penodol) gan (yn hytrach na chael eu trosglwyddo i) Fyrddau Iechyd Lleol. Ar 1 Ebrill 2003 roedd pob cyfeiriad at Awdurdodau Iechyd yng Nghymru, i'r graddau yr oeddent yn ymwneud â swyddogaethau Awdurdodau Iechyd, yn cael eu dehongli fel cyfeiriadau at Gynulliad Cenedlaethol Cymru, er na chawsant eu diwygio yn nhestun y ddeddfwriaeth.

Roedd darpariaethau niferus yn Neddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol 1977 (p.49) y datganwyd oddi tanynt fod swyddogaethau'n arferadwy gan Awdurdodau Iechyd er nad oedd mwyach unrhyw Awdurdodau Iechyd yn bodoli, ac nad oedd pŵer i greu rhai newydd. Oherwydd hyn, pan gafodd deddfwriaeth y Gwasanaeth Iechyd Gwladol ei chydgrynhoi, cafodd effaith Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 ei deddfu gan Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 ("y Ddeddf"). Mae'r Ddeddf yn darparu ar gyfer trin swyddogaethau a oedd yn arferadwy gan Fyrddau Iechyd Lleol yn rhinwedd Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 fel swyddogaethau Byrddau Iechyd Lleol at ddibenion y Ddeddf. Mae'r Rheoliadau hyn yn cyfarwyddo Byrddau Iechyd Lleol yn benodol i arfer y swyddogaethau hynny er eu bod yn ymddangos fel swyddogaethau Byrddau Iechyd Lleol ar wyneb y Ddeddf gan mai swyddogaethau Gweinidogion Cymru ydynt.

Mae Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Darpariaethau Canlyniadol) 2006 (p.43) yn darparu nad oes dim yn y Ddeddf yn rhinwedd Rheoliadau Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 yn effeithio ar bŵer Gweinidogion Cymru i arfer y swyddogaethau o dan y Rheoliadau hynny ac mae wedi cadw'r pŵer i ddirymu'r Rheoliadau hynny. Mae Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 yn cael eu dirymu ar 1 Hydref 2009 (rheoliad 6) ac adlewyrchir hyn mewn diwygiadau canlyniadol (rheoliad 7).

Diwygiwyd Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol 1977 gan Ddeddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Iechyd Cymunedol a Safonau) 2003 (p.43) ("Deddf 2003") er mwyn cynnwys darpariaethau sydd bellach yn y Ddeddf. Cafodd diwygiadau Ddeddf 2003 yr effaith, yn rhannol, o ddiwygio testun cyfeiriadau at Awdurdodau Iechyd yn narpariaethau perthnasol Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol 1977. Mewnosodwyd cyfeiriadau at Fyrddau Iechyd Lleol gan Ddeddf 2003 mewn cyfnod pan oedd Rheoliadau'r Byrddau Iechyd Lleol (Swyddogaethau) (Cymru) 2003 wedi dod i rym a diystyrwyd effaith y Rheoliadau hynny wrth ymdrin â chyfeiriadau at Awdurdodau Iechyd. Dylai cyfeiriadau yn Neddf 2003 fod wedi bod yn gyfeiriadau at swyddogaethau Cynulliad Cenedlaethol Cymru ac nid at swyddogaethau Byrddau Iechyd Lleol. Felly, cyfarwyddir Byrddau Iechyd Lleol i arfer y cyfryw swyddogaethau o dan y Rheoliadau hyn oherwydd mai swyddogaethau Gweinidogion Cymru ydynt er eu bod yn ymddangos ar wyneb y ddeddfwriaeth fel swyddogaethau Byrddau Iechyd Lleol.

Rhoddir swyddogaethau penodol i Fyrddau Iechyd Lleol y tu allan i'r Rheoliadau hyn. Gwnaed Gorchymyn Cyfeiriadau at Awdurdodau Iechyd 2007 (O.S. 2007/961 (Cy.85)) yn unol ag adran 75 o Ddeddf Iechyd 2006 (p.28) i newid cyfeiriadau at Awdurdodau Iechyd yn gyfeiriadau at Fyrddau Iechyd Lleol mewn deddfwriaeth nad yw'n ymwneud ag iechyd er mwyn adlewyrchu'r ffaith bod swyddogaethau penodol a oedd yn cael eu harfer yn flaenorol gan Awdurdodau Iechyd yn cael eu harfer gan Fyrddau Iechyd Lleol. Mae Byrddau Iechyd Lleol hefyd yn parhau i arfer swyddogaethau a roddwyd yn uniongyrchol i Fyrddau Iechyd Lleol mewn deddfwriaeth fel y rhai sydd yn Neddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol 2001 (p.15), yn Neddf Diwygio'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol a Phroffesiynau Gofal Iechyd 2002 (p.17) a Deddf Iechyd 2006 a darpariaethau yn y Ddeddf a fewnosodwyd gan y Deddfau hynny.

Mae asesiad effaith rheoleiddiol wedi ei baratoi mewn cysylltiad â'r Rheoliadau hyn. Gellir cael copi oddi wrth: Llywodraeth Cynulliad Cymru, Parc Cathays, Caerdydd, CF10 3NQ.